علل لنگش (لامینایتیس)

علل لامینایتیس را می توان به سه دسته تقسیم نمود.
1- عدم تعادل غذایی
2- عدم اتساع کافی شکمبه
3- سم چینی زیاد

استفاده از سطوح بالای مواد کربوهیدراته قابل تخمیر در جیره مخلوط با فیبر ناکافی می تواند موجب بروز اسیدوز شکمبه شده و در اینحالت با از بین رفتن اغلب باکتریهای شکمبه، باکتریهای لاکتو باسیل رشد کرده و pH شکمبه کاهش می یابد در پاسخ به این عمل بدن گاو تولید هیستامین می نماید که باعث انقباض و سپس اتساع مویرگهای لایه مورقه پا می شود و خیز و تجمع خون همراه با تخریب دیواره عروق خونی دیده می شود پاها دردناک شده و منجر به آسیب مویرگها شده و از تولید طبیعی کراتین در سم جلوگیری می گردد .

 انواع لنگش(لامینایتیس):

لامینایتیس حاد

لامینایتیس تحت حاد

 لامینایتیس مزمن

لامینایتیس حاد:

- افزایش تنفس و ضربان قلب
- گرم شدن دیواره سم و آماس حاد عروق
- خونریزی، که اکثراً در خط سفید سم یا در مفاصل مچ قابل مشاهده می باشد. گاهی نیز خونریزی با جدا نمودن خط سفید مشاهده می گردد.

لامینایتیس تحت حاد:

با وجود زخم در مچ و دیواره سم تا مدت 1-3 ماه هیچ نشانه ایی از لنگش دیده نمی شود. نواحی نرم سم و فاقد رنگدانه به رنگ زرد در آمده و نشانه هایی از خونریزی دیده می شود.

لامینایتیس مزمن :

پاها رشد نمو غیر طبیعی داشته و دیواره افقی سم در اثر رشد طویل شده و بدین ترتیب کف سم عریض تر و پاشنه ها دارای گودی مناسب نمی گردد.

عوامل مستعد کننده لنگش

ارث

تغذیه

محیط

ارث:

شکل طبیعی بدن یک دام عبارتست از ترکیب شکل یا تناسب قسمتهای مختلف ان با هم. شکل عمومی بدن از مشخصات ارثی است و به وزن بدن،شکل اندامهای حرکتی،اندازه و شکل سمها مربوط می باشد.شکل هر اندامی نیز بوسیله عوامل ارثی به فرزندان منتقل می شود. برخی از بیماریهای ارثی مانند بیماری سم پیچیده و یا بیماری انگشت کم یا زیاد،ممکن است سبب افزایش فشار به روی سم شود و در نتیجه دام را به لنگش مستعد می کند.

تغذیه:

استفاده از رژیم غذایی مقوی نه تنها دام را به ایجاد اماس نسج مورق سم مستعد می سازد،بلکه تولید دام و وزن دام را نیز افزایش می یابد که منجر به اختلالات در ناحیه انگشتان می شود.

همچنین تورم نسج مورق موجب نرم شدن کف سم گردیده و ان را به فرسایش مستعد می سازد.

حاملگی نیز به علت ایجاد استرس و فشار غیر عادی روی سم،دامها،رباطات،و مفاصل اندامهای حرکتی،ظهور بیماری در این نواحی را تشدید می کند.

سنگینی وزن گاوهای نر،وجود فلوئور و برخی سموم دیگر در جیره،اختلالات متابولیکی مواد معدنی در بدن و کمبود ویتامینها نیز منجر به بروز اختلال در دستگاه حرکتی  دام می شود.

محیط:

عوامل محیطی در بروز لنگش بسیار مهم می باشند.مثلا آب و هوای خشک موجب از دست دادن آب سم،خشکی و شکنندگی و شکافدار شدن نسج شاخی سمها می شود،در حالیکه آب و هوای گرم و مرطوب،سمها را نرم نموده و میزان آب انها را از 20-15درصد (حالت طبیعی)به 30 درصد می رساند و در نتیجه سم را به سایش و ضربه حساس می سازد.

آب و هوای گرم و مرطوب ،اجازه رشد بعضی از میکروبهای گندروی در خاک را می دهد و زنده ماندن انها را تا مدت طولانی در بسترهای مرطوب و لجن دار را میسر می سازد.

روش پرورش آزاد دام نیز ممکن است منجر به بروز اختلالات عفونی انگشتان شود و حتی معلوم شده که بروز بیماریهای انگشتان در پرورش باز بیشتر از روش پرورش بسته است.

خسارت اقتصادی حاصل از لنگش

وازدگی پیش از موعد دام سالم:

در اثر لنگش،سلامت حیوان به خطرمی افتد و بیمار به علت احساس درد،معمولا به سختی راه می رود و یا اغلب مواقع بر روی زمین می نشیند و از خود حرکتی حتی جهت رفتن به سمت غذا نشان نمی دهد.احتمال ابتلا به تورم پستان که می تواند منجر به حذف دام شود افزایش می یابد.به علت درد شدید معمولا دام قادر به نشان دادن علائم فحلی نبوده که این خود منجر به تاخیر در ابستنی دام می شود.

خسارت اقتصادی حاصل از لنگش

کاهش تولید شیر:

در اختلالات دردناک بخصوص بیماریهای ناحیه انگشتان،میزان تولید شیر به مقدار بسیار زیادی حتی تا نصف پایین می اید که در دامهای پر شیر،این میزان حداکثر می باشد. جهت برگرداندن سریع تولید شیر به حالت اول،درمان فوری دام بی نهایت مهم است. چنانچه درمان سریع و حداکثر تا 12 ساعت بعد از ابتلاء صورت گیرد،کمتر از یک درصد از میزان شیردهی خود را از دست می دهد،ولی در اثر مساحمه در درمان(دو الی سه روز)،میزان کاهش تولید شیر در هر دوره شیردهی نزدیک به 20 درصد می رسد.

خسارت اقتصادی حاصل از لنگش

کاهش وزن: درد حاصله از بیماری موجب تغییر زیادی در رشد و حتی کاهش وزن بخصوص در زمستان می شود و ممکن است به علت پایین امدن کیفیت لاشه،سبب ضبط ان در کشتارگاه گردد.کاهش وزن به علت عدم توانایی دام در راه رفتن و تغذیه است.

کاهش قدرت باروری: لنگش مزمن در گاوهای نر ممکن است عقیمی سریعی درقدرت باروری انها ایجاد کند.

خسارت اقتصادی حاصل از لنگش

هزینه درمان: در پرورش گاو شیری،7-3 درصد کار دامپزشکان مربوط به درمان اختلالات اندامهای حرکتی است.در صنعت پرورش گاو گوشتی این ارقام کمتر است. خسارت مالی به علت اختلالات دستگاه حرکتی بخصوص بیماریهای نواحی انگشتان بسیار قابل ملاحظه است. خسارت مالی ناشی از درمان و تورم پستان که متعاقب لنگش ایجاد می شود، نیز زیاد است.

راههای پیشگیری از لنگش

پیشگیری از بیماریهای ژنتیکی و ارثی:

انتخاب گاوها بر حسب پا و اندامهای حرکتی مناسب

انتخاب دامهای واجد سم مناسب(گاوهای سبک و دارای سم عریض به برخی از بیماریهای سم،کمتر از گاوهای سنگین و با سم کوچکتر مبتلا می شوند).

تلقیح مصنوعی جهت جلوگیری از همخونی در گله

راههای پیشگیری از لنگش

تغذیه:

عدم تغذیه گاو با رژیم پر انرژی بخصوص در اواخر ابستنی.

پیشگیری از کمبودهای تغذیه ای مثل کمبود کلسیم،کمبود ویتامین D،کمبود ویتامین Eو سلنیوم،کمبود منگنز،کمبود روی و ...

پیشگیری از مسمومیت با فلوئور،سلنیوم،و عدم تغذیه گاوها در زمان ابستنی با گیاهان خانواده لوبیا یا باقلا

راههای پیشگیری از لنگش

محیط

کف جایگاه صاف،صیقل و دارای ترک خوردگی و شکاف نباشد.

کف جایگاه باید مناسب،و سطحی مقاوم در برابر لیز خوردن داشته باشد که از یک طرف مانع سائیدگی و خراش سم و از طرف دیگر مانع تجمع اب شود.

بر طرف کردن مواد مولد ضربه مثل سنگها،اجسام فلزی و...از کف جایگاه.

خشک و تمیز بودن کف جایگاه و بستر.

منابع

1 - Anderson DE, St. Jean G, 1996; Diagnosis and management

of tendon disorders in cattle. Vet Clin North Am Food Anim Pract

12:85 – 116

2 - Bargai U., Pharr J., Morgan J.P.,1989; Bovine radiology. Firsedition,  Ames, IA, Iowa state University Press          29 - 64